Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu zakończyła realizuję II etap zadania pod nazwą „Konserwacja silników stacjonarnych” w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Dziedzictwo kulturowe - priorytet 2. – Wspieranie działań muzealnych. Projekt był dofinansowany ze środków MKiDN pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego. W ramach realizowanego zadania do zabiegów konserwatorskich i ponownego usprawnienia technicznego wytypowano 6 silników: polski silnik spalinowy Machczyński z 1890 r., niemiecki silnik parowy Lauchhammer z lat 1900-1905, niemiecki silnik spalinowy Sendling D10A z lat 1932-1939, niemiecki silnik spalinowy Deutz MA 416 z 1929 r., ukraiński silnik spalinowy Diesel z lat 1931-1941 oraz niemiecki silnik spalinowy Deutz MAH 914 z 1941 r.
Jako ostatni po zabiegach konserwatorskich powrócił do naszego Muzeum najstarszy, zachowany silnik z kolekcji, czyli „Machczyński”. Jest to silnik wyprodukowany w 1890 r. w warszawskiej Fabryce Motorów Gazowych i Naftowych Rajmunda Machczyńskiego. Firma Machczyńskiego istniała w Warszawie w latach 1885-1906 i przez cały okres swej działalności wyprodukowała kilkaset silników (nie więcej niż 1000) o różnych mocach. W latach 80. i 90. XIX w. reklamowała się jako „pierwsza w kraju fabryka najnowszych motorów gazowych i naftowych oraz lokomobil naftowych”. Silnik ten jest jedynym zachowanym egzemplarzem spośród silników wyprodukowanych przez tę firmę. Został zakupiony do zbiorów naszego Muzeum w 1976 r. od rolnika spod Ciechanowca. Pierwotnie służył do poruszania młocarni, śrutownika i sieczkarni w gospodarstwie właściciela. Muzeum zakupiło silnik jako niesprawny i niekompletny. W czasie pożaru zabudowań gospodarskich u właściciela zniszczeniu uległa również tabliczka znamionowa silnika. Na szczęście udało się odnaleźć w trakcie prac konserwatorskich jego numer seryjny 355, wybity m. in. na wale korbowym. Ustalono również dokładną pojemność silnika 1871 ccm, średnicę cylindra – 112 mm, skok tłoka silnika– 190 mm oraz jego moc 4 KM (2,9 kW) przy 250 obr./min. Jest to silnik wolnoobrotowy (do 250 obr./min.), 4-suwowy z zapłonem iskrowym i ręcznym rozruchem za pomocą korby. Paliwem do jego napędu mogła być benzyna lub nafta. Według naszych ustaleń jest to obecnie najstarszy silnik spalinowy rodzimej produkcji w Polsce.
Marek Wiśniewski
Kustosz Kierownik Działu Techniki Rolniczej
Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu